De Witte Toren, Lefkos Pyrgos, is hét symbool van de stad Thessaloniki. De robuuste toren van 30 meter hoog staat op de Nikis-boulevard aan zee. Overdag en ’s avonds flaneren talloze Grieken op en neer langs dit markante gebouw.
De toren is naar alle waarschijnlijkheid gebouwd in de 15e eeuw, toen de Venetianen het hier voor het zegen hadden. De toren vormde destijds een onderdeel van de stadsmuren. Tegenwoordig is er een museum in gevestigd. Bij de ingang wordt me verzocht te wachten; ik mag er pas in als een andere bezoeker de toren verlaat. De opgang wordt niet gevormd door een trap, zoals ik had verwacht, maar door een gestaag oplopend pad, dat je spiraalsgewijs hoger brengt. Het lijkt een soort tunnel. Op ieder verdieping is een kleine ruimte, die is ingericht met een tentoonstelling over de stad Thessaloniki.
Eenmaal boven kun je naar buiten en sta je tussen de kantelen, 30 meter boven de boulevard. Het uitzicht is spectaculair; ik kan de hele stad overzien, de beboste hellingen achter de stad en – het allermooist – de besneeuwde Olympos aan de overkant van de baai. Wat me enigszins verbaast is dat de toren niet wit blijkt te zijn. De stenen zijn vaalgrijs/bruin.
Ik las ergens dat de toren in de 19e eeuw in gebruik was als gevangenis en pas in 1890 wit is geverfd, nota bene door een gevangene in ruil voor zijn vrijlating. Blijkbaar is dat nadien nooit meer herhaald. In het land waar menig huizenbezitter zijn huisje ieder voorjaar opnieuw witsaust, is dat vreemd. Nog vreemder is het schilderij op de voorkant van het boek dat ik bij me draag tijdens deze trip: Moeder Thessaloniki. 15 Griekse verhalen, van Hero Hokwerda. Op dat schilderij van Panos Papanaïkos prijkt de Nikis-boulevard met de Witte Toren, maar is de toren roodgekleurd. Het schilderij heet dan ook Kokkinos Levkos Pyrgos, oftewel Rode Witte Toren. De conservator biedt het antwoord. Als ik hem het boek laat zien, vertelt hij dat de toren in de 19e eeuw door de stadsbewoners ‘de Bloedtoren’ werd genoemd vanwege het feit dat hier gevangenen waren ondergebracht. En ook hij is van mening dat de toren hoognodig weer eens witgesausd moet worden.
15 maart 2009