De ruiter te paard ziet er indrukwekkend uit. Het standbeeld staat op een hoog marmeren blok, waardoor je gedwongen bent naar hem op te kijken. Ik heb iets soortgelijks een paar dagen eerder ook al gezien op de kade in Thessaloniki, waar Alexander de Grote vanuit een grote hoogte op de mensen neerkijkt. Een dergelijk monument ter ere van ‘de grootste Griek aller tijden’, zoals hij vaak wordt genoemd, is begrijpelijk. Maar de man die hier is uitgebeeld, is een representant van het Ottomaanse rijk. De ruiter is getooid met baard en tulband en lijkt een zwaard te trekken.
In de afgelopen twee eeuwen zijn de sporen van de Ottomaanse geschiedenis in Griekenland moedwillig verwoest of in het beste geval verwaarloosd. Terwijl ik ongeveer een jaar geleden in Athene met veel moeite zocht naar overblijfselen van de Ottomaanse geschiedenis, is hier in de Noordgriekse stad Kavala nog veel Ottomaanse architectuur te vinden. De stad lijkt zelf trots op de sporen van haar overheersers. Het meest opvallende monument is het grote 16e eeuwse aquaduct Kamares, symbool van de stad. Het is gebouwd door Süleyman de Grote, de 10e sultan van het Ottomaanse rijk, die bestuurlijk en militair van grote betekenis was, maar ook bekend stond om zijn architectonische bouwwerken.
Via het aquaduct werd water vanuit de heuvels naar de oude stad gevoerd. Als ik rechts van het aquaduct een klein straatje insla, bevind ik me al snel in een wijk die grotendeels bestaat uit panden uit de periode dat Griekenland nog onderdeel was van het Ottomaanse rijk. Deze wijk, Palea Poli (oude stad) of Panagia genoemd, ligt op een heuvel. Op de top van de heuvel staat het standbeeld van de ruiter. Het gaat om Mohammed Ali, ook wel Mehmed Ali genoemd. Hij was de zoon van een rijke tabakshandelaar van Albanese afkomst, die hier in Kavala woonde. Mohammed werd geboren in 1769 en maakte carriere in het Ottomaanse leger. Toen Napoleon Egypte bezette, gaf de sultan Mohammed opdracht hem te verslaan. In Egypte werd hij tot gouverneur benoemd. In die positie voerde hij vele economische, militaire en culturele hervormingen door.
Niet alleen het standbeeld herinnert aan deze beroemd geworden inwoner van Kavala. Als ik verder door de nauwe straatjes loop, stuit ik op het straatnaambordje Odos Mohammed Ali. Verderop ligt ook zijn geboortehuis. Daar is nu een klein museum gevestigd. Als ik weer naar beneden richting haven loop, stuit ik op het Imaret. Mohammed liet dit enorme complex in 1817 bouwen. Het deed dienst als een madrassa, een islamitische school waar de studenten ook konden wonen, en fungeerde later als gaarkeuken voor armen. Vanaf de jaren ’20 van de 20e eeuw konden Griekse vluchtelingen uit Klein-Azië hier terecht voor een maaltijd en een bed. In de tweede helft van de 20e eeuw raakte het gebouw in verval. In mijn reisgids, de Insight Guide uit het jaar 1997, lees ik: “You can push open the heavy wooden gate and ramble through its now desolate court yards.” Dat blijkt inmiddels niet meer het geval. Als ik de poort open duw, sta ik in een luxe portaal van een duur hotel. Het gebouw, nu in handen van de Egyptische overheid, werd een aantal jaren geleden met veel geld en aandacht in de oude stijl gerenoveerd. Sinds 2004 huist er een prachtig vijfsterren hotel, waar de goedkoopste kamers 350 euro per nacht kosten, maar voor de liefhebber ook kamers van 1500 euro beschikbaar zijn. Het complex staat bekend als het grootste nog bestaande moslim-monument van Griekenland.
Ik besluit mijn tocht langs de Ottomaanse sporen van Kavala af te sluiten bij taverne Ali Xalili, recht tegenover hotel Imaret. Hier zijn de prijzen gelukkig ook nog Ottomaans: voor 14 euro heb ik een fantastische maaltijd van verse gegrilde sardines en choriatiki, met brood en een fles wijn. Kijk voor meer informatie en foto’s op www.imaret.gr
5 november 2009