Wat drinkt een Griek? Wijn? Ouzo? Raki? Bier? Die categorieën lijken voor de hand te liggen. Tot in de jaren ’70 was dit ook het geval. Maar sinds de jaren ’80 is het drinkgedrag van Grieken veranderd. Het is sindsdien vooral whisky wat zij drinken. Schotse whisky. Uit onderzoek blijkt dat de whiskyconsumptie tussen 1981 en 1991 met 279% toenam. De consumptie van bier en wijn bleef ongeveer hetzelfde in diezelfde periode, en het drinken van ouzo en raki nam zelfs af. In die jaren hoorde Griekenland bij de vijf landen – wereldwijd – waar de meeste whisky per hoofd van de bevolking werd gedronken.
Deze gegevens zijn te vinden in rapporten, maar het is ook wat je als bezoeker van Griekse cafés en clubs ziet. In de bouzoukia (nachtclubs met life-muziek) in Athene waar ik was, dronk iedereen whisky. Je gaat op stap en bestelt een fles whisky voor jouw gezelschap, werd me uitgelegd. Naar gelang de hoeveelheid mensen aan jouw tafel, het tempo van drinken of de lengte van de nacht, worden dat meer flessen whisky. Ook op de eilanden en in andere grote steden zag ik Grieken ’s avonds in cafés whisky drinken. Ouzo, dat wordt gedronken door toeristen en oude mannen. Wijn drinkt men bij het eten, thuis en in een taverne. In het avondleven drinkt men ook bier, maar whisky spant de kroon.
De antropoloog Tryfon Bampilis verbaasde zich erover dat de weinige studies die hij over de drinkcultuur in Griekenland las, niet over whisky gingen. Tegelijkertijd zag hij overal om zich heen, in het dagelijks leven, in reclame en films, whisky. Hij besloot er een promotieonderzoek aan te wijden. Onder de titel ‘Greek whisky. The localization of a global community‘ promoveerde hij een paar maanden geleden aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Daarbij onderzocht hij onder meer de achtergronden van dit whisky-gebruik, waarbij hij concepten als populaire cultuur, drankconsumptie en stijl met elkaar verbond.
Het drinken van whisky heeft deels te maken met globalisering, homogenisering en verwestersing van de Griekse samenleving. Voor veel Grieken is het drinken van iets Grieks niet hip, een buitenlands drankje daarentegen wel. De voorkeur van Grieken voor buitenlandse producten noemt Bampilis xenomania. “We have had a mania for the kseno (foreign) for a long time. We wanted to drink whisky instead of Greek-produced beverages. As a result, whisky has come to be a Greek beverage and ouzo a European one”, legt een van de geïnterviewden op het eiland Skyros uit.
Maar het is meer dan dat, betoogt Bampilis. De Grieken zijn in de afgelopen jaren steeds meer whisky gaan drinken om een bepaalde levensstijl te cultiveren, zichzelf te onderscheiden. In Athene signaleerde hij dat whisky vooral wordt geassocieerd met nachtleven, muziek, entertainment en clubs. Een van de jongeren die Bampilis sprak, zei: “Well, I should say that whisky is certainly my drink because I identify with bouzoukia en popular Greek music. This is my music, my kind of entertainment, and that’s the reason I like whisky.” Op het eiland Skyros, waar een deel van zijn onderzoek plaatsvond, is het een drankje voor goedverdienende arbeiders. Zij onderscheiden zich daarmee van de traditionele eilandbevolking, de herders en de boeren.
Het promotie-onderzoek bevat nog veel meer wetenswaardigheden. Niet alleen over whisky, maar ook over Griekse drinkcultuur in het algemeen, culturele identiteit, moderniteit versus traditionalisme, de invloed van het Westen en over de typische uitgaanscultuur van bouzoukia en skyladika. Een boek om nog vaak open te slaan en uit te citeren.
14 november 2010