De verdwenen moskeeën van Athene

Overblijfselen van de Ottomaanse tijd zijn in Athene ver te zoeken. Niet zo vreemd. Na een overheersing die meer dan 400 jaar duurde, ontworstelden de Grieken zich na een lastige vrijheidsstrijd van de heerschappij van de Ottomanen. Na de onafhankelijkheidsstrijd begin 19e eeuw waren ze uiteraard niet geneigd voorzichtig om te springen met de sporen van de vijand. Integendeel. Veel gebouwen hebben de afgelopen twee eeuwen dan ook niet overleefd.
Tijdens mijn laatste bezoek aan Athene ben ik op zoek gegaan naar de overgebleven moskeeën. In de hele stad zijn er nog twee te vinden. Middenin het centrum, op het drukke Monastiraki-plein, ligt de Tsisdarakis-moskee, genoemd naar de Ottomaanse ambtenaar Mustafa Aga Tsisdarakis, die de moskee in 1759 heeft laten bouwen. Het gebouw huisvest nu het Museum van Griekse volkskunst. Het houdt zich met moeite staande tussen de vele straatverkopers op het plein.

Naar de andere moskee heb ik lang moeten zoeken. Ik had een adres: hoek Odos Panos en Odos Pelopida, vlakbij de Romeinse agora. Maar straatnaam-bordjes zijn in Athene soms ver te zoeken, en zelfs de bewoners van dit wijkje wisten geen raad met dit adres. Toen ik uiteindelijk teleurgesteld terug wilde lopen, stuitte ik prompt op het oude gebouw.
De Fethiye Camii-moskee ligt er vervallen bij. Bezichtigen is niet mogelijk; het gebouw is niet open voor publiek, maar dient als opslagruimte voor de archeologische dienst en er staat een groot hek omheen. Het doet zijn naam van Moskee der Overwinning nu geen eer meer aan.

Een paar jaar geleden gingen er stemmen op om een van deze twee gebedshuizen opnieuw om te dopen tot een werkende moskee. Er wonen tegenwoordig weer veel moslims in Athene. Het aantal is het laatste decennium explosief gegroeid door de vele immigranten uit onder meer Albanië, Pakistan, Bangladesh, noordelijk Afrika en het Midden-Oosten. Een echte moskee heeft Athene tot op heden niet.
De discussie over de bouw van een moskee in de stad is in de jaren ’70 begonnen, maar heeft nog niet geleid tot concrete actie. Politici, omwonenden en de orthodoxe kerk zijn het keer op keer niet eens over de locatie en op die manier wordt de beslissing over dit heikel dossier steeds vooruit geschoven. Ook de suggestie van sommige linkse politici om deze Fethiye Camii-moskee te renoveren en geschikt te maken als gebedsruimte, werd van tafel geveegd. Te dicht bij het historische centrum van Athene, vonden de autoriteiten. En dat historische centrum moet uiteraard een toonbeeld zijn van de Griekse – en dus orthodoxe – identiteit.
Ondertussen bidden de moslims in illegale gebedsruimtes in woonhuizen, kelders en garageboxen en ligt de Fethiye Camii-moskee hier te verpieteren.

Gepubliceerd 30 november 2008