De synagoge Beth Salom (Huis van Vrede) ligt in een smal, rustig straatje, ingeklemd tussen de drukte en chaos van de Atheense wijken Psiri, Monastiraki en Thisio.
Tijdens mijn bezoek op zaterdagmiddag stroomde de synagoge net leeg. De gemeenschap vierde Sabbat. Ik sprak op straat met Atheense Joden en een paar Amerikaanse jongeren van de Griekse-Joodse gemeenschap, op bezoek bij hun familieleden in de Griekse hoofdstad. De Grieks-Joodse geschiedenis, de recentelijke herdenking van Holocaust – nu 70 jaar geleden – , het opkomend rechtsextremisme in Griekenland, de verhoogde beveiliging; een veelheid aan onderwerpen passeerde de revue.
De synagoge mocht ik pas bezoeken na een grondige controle. Ik moest me bij de bewaking niet alleen identificeren, maar ook uitgebreid uitleggen wat ik hier deed. Daarna was alles in orde en werd ik allerhartelijkst ontvangen. Aan de overkant van het straatje, in de tweede synagoge, de Etz Hayim (Boom van Leven) werd ik voorgesteld aan Benjamin Albalas, de voorzitter van de Joodse Gemeenschap van Athene.
Hij vertelde me dat er tegenwoordig ongeveer 3500 Joden in Athene wonen. Voor de Tweede Wereldoorlog bestond de Joodse gemeenschap in Griekenland uit bijna 80.000 mensen. Na 1945 waren er nog ongeveer 15.000 Joden in leven. Van die kleine groep emigreerden een groot aantal naar Israël, Canada en de Verenigde Staten.
Vanwege de opkomst van extreem-rechts waren de veiligheidsmaatregelen sinds kort weer toegenomen. De overheid zorgde voor bewaking – onder meer door het politie-‘huisje’ met 24-uurs bewaking in de straat – en daarnaast zorgde de gemeenschap zelf voor beveiligers. Vooral op feestdagen als vandaag, zette men extra mensen in. Hij was bezorgd over de groeiende populariteit van de Gouden Dageraad. “Ze laten ons momenteel met rust, want ze richten zich vooral op moslims, maar ik weet niet waar dit heen gaat.”
Vandaag bezocht ik ook het Holocaust-monument, even verderop in dezelfde straat. Ondanks de nabijheid van de beide synagoges is het monument lastig te vinden. Het kunstwerk – op 10 mei 2010 onthuld – ligt in een parkje op de hoek van Ermou en Melidoni. De losse marmeren blokken beelden stukken van de Ster van David uit. ’s Avonds lees ik dat precies op deze dag, 24 maart, 69 jaar geleden, alle Joden die in en om deze synagoges aanwezig waren, door de nazi’s werden opgepakt. In totaal voerde men die dag 800 Joden af. Op transport naar Auschwitz.
24 maart 2013