Afgelopen woensdag verscheen een opmerkelijk bericht in de Belgische krant De Morgen. “België vreest vloedgolf van Albanese asielzoekers”, kopte de krant. Eind van dit jaar zijn de inwoners van Albanië niet meer verplicht een visum aan te vragen, maar kunnen zij zonder een dergelijk document naar alle Schengenlanden afreizen. De krant schrijft dat er al 1,3 miljoen Albanezen een paspoort hebben aangevraagd (want dat is uiteraard wel nodig om het land te verlaten). De Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie Melchior Wathelet vreest voor een grote toestroom, omdat België tegenwoordig een iets soepeler asielbeleid heeft dan buurlanden als Nederland en Duitsland.
Dit bericht werd in de loop van de dag overgenomen door de Telegraaf en Trouw, en toen belde BNR Nieuwsradio mij. Ik vertelde de journaliste die avond in een kort interview dat er wellicht een verband is met de huidige crisis in Griekenland. Sinds begin jaren ’90 zijn vele Albanezen naar Griekenland gekomen, op zoek naar een beter bestaan. Velen vonden werk; in de bouw, de schoonmaak of de landbouw. De laatste jaren ook in andere sectoren en in beter betaalde baantjes. Terwijl iedereen in de beginjaren als illegaal in Griekenland werkte en woonde, kwam daar gaandeweg enige verandering in. Onder druk van de Europese Unie en verschillende mensenrechtenorganisaties werd eind jaren ’90 een systeem van verblijfsvergunningen in het leven geroepen. Weliswaar voor een tijdelijk verblijf van zes maanden, maar het was een verbetering.
In 2001 stonden 443.550 Albanezen met een vergunning geregistreerd, en dat is in de daarop volgende jaren alleen maar meer geworden. Daarnaast zijn er al twee decennialang vele Albanezen in het land zonder verblijfsvergunning. Schattingen van het aantal illegalen lopen uiteen van enkele honderdduizenden tot een half miljoen.
In feite draaide de afgelopen jaren een groot deel van de Griekse economie op het werk van de Albanezen. Sinds een jaar of 5-10 zijn daar weliswaar andere immigranten bijgekomen, maar naar schatting is 65-70% van alle immigranten van Albanese afkomst.
In de berichtgeving over de economische crisis ging het tot nu toe vooral over de Grieken zelf. Berichten over de gevolgen voor hun inkomen, belastingafgifte en bestedingspatroon. En natuurlijk over hun ongenoegen, hun woede richting de politiek en de vele demonstraties en rellen. Maar de groep waar het failliet van het land misschien nog wel veel meer gevolgen voor heeft, zijn de gastarbeiders. Albanezen die legaal in het land zijn, hun baantje kwijtraken en niets meer verdienen, kunnen geen verlenging krijgen van hun verblijfsvergunning. Twee maanden geen werk betekent einde verblijfsvergunning. Ook voor de tot nu toe illegaal werkende Albanezen geldt dat het wegvallen van een inkomen een verblijf in het nog steeds dure Griekenland vrijwel onmogelijk maakt. Terugkeer naar Albanië lijkt dan ook de enige oplossing.
Griekse kranten berichtten afgelopen zomer al over een uitstroom van Albanezen. Het leven in moederland Albanië is de afgelopen jaren sterk verbeterd. De levensstandaard is omhoog gegaan, de economie draait enigszins en het toerisme lijkt zich langzaam te ontwikkelen. Het overgrote deel van deze vooruitgang is te danken aan het geld dat de Albanezen uit Griekenland naar huis sturen, en aan hen die het in Griekenland verdiende geld na terugkeer gebruiken om een bedrijfje op te starten in hun moederland. Nu de melkkoe die Griekenland voor Albanië was, geen melk meer blijkt te geven, zijn de gevolgen voor Albanië gigantisch. En dat sommige Albanezen dan misschien besluiten, in België eens een kijkje te nemen, is niet zo heel vreemd.
30 oktober 2010