De vergeten Roma, deel 1

 

`We zijn gewoon verjaagd. Ze kwamen met bulldozers. Onze huizen zijn met de grond gelijk gemaakt. Terwijl we hier al 10 jaar wonen. 1000 euro hebben we gekregen, dat was de oprotpremie. Nee, niet per persoon, per familie. Ti na kanome? Wat kunnen we eraan doen?”, verzucht de zigeuner. Ik raak met hem in gesprek bij een tankstation. We zijn in de Griekse hoofdstad Athene, in de wijk Votanikos. Hij koopt een pakje sigaretten, ik een fles water. Zijn naam is Yannis en hij wil mij wel iets vertellen over zijn leven. Hij en zijn gezin leven van het inzamelen van oud ijzer, koper vooral. Ik knik begrijpend, onderwijl denkend aan het artikel dat ik in een Griekse krant las. De journalist schreef dat een aantal zigeuners in hun levensonderhoud voorzien door in de nachtelijke uren op de Atheense spoorwegemplacementen koper van de bovenleidingen te stelen.

Yannis woonde tot voor kort met zijn gezin en een grote groep andere zigeuners op een braakliggend terrein tussen de fabrieken in de wijk Votanikos. Tot het Atheense stadsbestuur bepaalde dat het nieuwe stadion van voetbalclub Panatinaikos hier moet verrijzen. De zigeuners kregen te horen dat ze hun heil elders moesten zoeken. “Waar is dat, elders?” vraagt Yannis zich af. “We zitten nu met z’n allen in een leegstaande fabriekshal, maar de eigenaar wil ons daar weg hebben. En we willen zelf ook vertrekken, want er is geen water, er zijn geen toiletten, niets. Dhen imaste zoa! We zijn geen beesten!” Buiten het tankstation stapt Yannis op de bok van zijn wagen, die wordt getrokken door een paard. Naast hem zit zijn vrouw. Ze zwaaien nog even naar me als ze de hoek omslaan.
Vanuit mijn hotel aan de voet van de Acropolis, ben ik een half uur in oostelijke richting gelopen. Eenmaal voorbij het trendy cultureel centrum Technopolis en de hippe barretjes in de wijk Ghazi, ziet de stad er al snel totaal anders uit. Geen toerist te zien, geen souvenirs te bekennen. De weg ligt open, zwerfhonden rukken aan de vuilniszakken die uit de containers puilen. Een compleet andere wereld, de wereld van Yannis en de zijnen.

Het bestaan van een Griekse zigeunerpopulatie, de Roma, is in Nederland vrijwel onbekend. Alhoewel de meeste Nederlandse vakantiegangers in Griekenland wel bekend zijn met deze bevolkingsgroep alleen al omdat je bijvoorbeeld veel Roma met pick-up trucks door de dorpen ziet trekken om groenten, fruit of plastic tuinstoelen te verkopen – wordt er in de media hier amper aandacht aan besteed. Terwijl de kranten in ons land regelmatig schrijven over de Roma in andere Balkanlanden als Bulgarije, Roemenië en Hongarije, blijft de aanwezigheid van Griekse Roma vrijwel onopgemerkt. In het najaar van 2007 leek daar even verandering in te komen. De Nederlandse rapper Raymzter bracht samen met Rick D en zangeres Rajae el Mouhandiz de single Maak lawaai!!! uit. Het nummer was gemaakt voor de campagne Make some noise van Amnesty International en vestigde de aandacht op de miserabele positie van de Roma-jongeren in Griekenland. Helaas heeft de clip relatief weinig publiciteit gegenereerd en werd het als snel weer stil rond dit onderwerp.
Vreemd, gezien de omvang van deze bevolkingsgroep. Volgens de Greek Helsinki Monitor, één van de organisaties die zich het lot van verschillende minderheden in het land aantrekken, wonen er maar liefst 300.000-500.000 Roma in Griekenland. Sommige mensenrechtenorganisaties noemen zelfs nog hogere aantallen. Dat is een aanzienlijk deel in een land dat ongeveer 11 miljoen inwoners telt. De onbekendheid met het bestaan van de Griekse Roma heeft wellicht deels te maken met het feit dat Roma niet als zodanig bekend zijn. Officieel zijn het gewoon Grieken; ze staan niet geregistreerd als zijnde Roma. Dat geldt althans voor hen die überhaupt zijn ingeschreven bij een gemeente. Veel Roma zijn niet eens ingeschreven bij een gemeente of in een bevolkingsregister, en bestaan dus formeel niet. Dat gegeven maakt het voor de Griekse overheid redelijk eenvoudig het bestaan van de Roma en de omvang van de groep te relativeren.

25 april 2009