Medio 2007 zag ik een reportage van de BBC over een zigeunerkamp in de Atheense wijk Votanikos. De Roma die daar al zo’n 10 jaar woonden, hadden te horen gekregen dat ze moesten vertrekken. Het gemeentebestuur had besloten dat het nieuwe voetbalstadion van Panatinaikos daar zou moeten verrijzen. De Britse verslaggever sprak onder meer met Panayote Dimitras, jurist en woordvoerder van de mensenrechtenorganisatie Greek Helsinki Monitor. Dit is de Griekse tak van de International Helsinki Federation for Human Rights, een internationale non-gouvernementele organisatie die zich inzet voor de rechten van de mens. Vanaf dat moment bleef de naam van de mensenrechtenactivist mij bij en volgde ik zijn activiteiten af en toe via de website van de Greek Helsinki Monitor.
Afgelopen najaar stuitte ik ineens op een vrij heftig bericht over hem: Dimitras zou naar alle waarschijnlijkheid door de Griekse justitie worden aangeklaagd wegens hoogverraad. Wat was hier aan de hand?
In september 2008 had Gay McDougall, werkzaam bij de VN als independent expert on minority issues, Griekenland bezocht. Haar bezoek had tot doel de situatie van de minderheden te bestuderen en daarover te rapporteren. Dat laatste zal gebeuren in maart van dit jaar. Tijdens haar bezoek sprak McDougall met verschillende Griekse politici, bezocht ze de moslim-minderheid in Thracië, verdiepte ze zich in de Roma-populatie en sprak ze met vertegenwoordigers van de Macedonische minderheid in de stad Florina in Noord-Griekenland. Ook de Greek Helsinki Monitor was in het programma opgenomen. McDougall had gesprekken met Dimitras en andere afgevaardigden van de organisatie over onder meer de Macedonische en Turkse minderheid, verschillende religieuze minderheden, de Roma, racisme en anti-semitisme. Vlak daarna kreeg Dimitras het bericht dat de Griekse justitie gestart was met de voorbereiding van een aanklacht wegens het doen van uitspraken over de Macedonische minderheid. De aanklacht zou luiden: hoogverraad. Een misdrijf waar in Griekenland maximaal een levenslange gevangenisstraf op staat.
Hoe kan het zijn dat een woordvoerder van een non-gouvernementele organisatie die praat met een afgevaardigde van de VN over het bestaan van een bepaalde minderheid in een Europees land, van hoogverraad zou kunnen worden beschuldigd? Hoogverraad is toch landverrraad, een misdrijf tegen de veiligheid van de staat? Ik besloot het uit te zoeken en er een artikel over te schrijven.
Het vergde iets meer tijd dan ik dacht (dus dat artikel is er nog niet). Een ingewikkeld geheel van verschillende elementen openbaarde zich. Kwesties als internationale betrekkingen, nationale identiteit, verhouding kerk-staat, vrijheid van meningsuiting en Balkan-problematiek bleken in dit complexe dossier bijeen te komen. Ik deed ook een poging in contact te komen met Dimitras, en dat lukte. Aanvankelijk wat terughoudend – hij bleek vanwege zijn werk de afgelopen jaren vaak bedreigd en zelfs fysiek aangevallen – was hij uiteindelijk bereid tot een mail-correspondentie.
Volgende keer meer over dit dossier, “the ultimate taboo”, zoals Dimitras mij schreef.
25 januari 2009