In 1999 besloot het Nederlands kabinet meer geld uit te trekken voor ‘natte natuur’. In deze nieuwe natuurgebieden zouden mensen kunnen recreëren. Ook zou de uitbreiding van dergelijke gebieden meer vogels aantrekken. In sommige gevallen gaat het om grote gebieden die meer dan een eeuw geleden zijn ingepolderd, zoals de Noordhollandse Horstermeer. De polders worden weer ‘aan het water teruggegeven’. Een van de consequenties van dit besluit is dat mensen hun leefgebied moeten verlaten en ondernemers hun boerderijen kwijtraken en hun heil elders zoeken. Blijkbaar waait er iedere paar jaar een andere wind. Een eeuw geleden werd er veel gepolderd om landbouwgrond te verwerven. Momenteel is de natte natuur en het ‘recreëren in de natuur’ weer helemaal in en moeten de Nederlandse landbouwers hun werkgebied daar klaarblijkelijk voor inleveren. Waarschijnlijk worden die waterplassen over een aantal decennia weer opnieuw drooggelegd, omdat er tegen die tijd weer onvoldoende (land)bouwgrond is.
In Griekenland is iets soortgelijks aan de hand, alleen zijn de argumenten van een andere aard. In mei van dit jaar maakte de Griekse minister van Openbare Werken en Milieu Souflias bekend dat het Karla-meer weer onder water wordt gezet. Dit meer lag ooit op de Thessalische vlakte, ongeveer tussen de steden Larissa en Volos in. Veel omwonenden leefden hier van de visvangst. In de jaren ’60 werd het meer drooggelegd en werd op die manier landbouwgrond van ongeveer 180 km2 verworven. Nu is het blijkbaar weer tijd voor een omslag. Die omslag heeft alles te maken met een van de grootste milieukwesties van het land: het dossier Acheloös.
De Acheloös of Aspropotamos (Witte Rivier) is met zijn 242 kilometer lengte de langste stroom van het land. Hij ontspringt in het Pindos-gebergte en mondt uiteindelijk uit in de Ionische Zee, vlakbij Messolonghi. Sinds de jaren ’20 bestaat het plan om de rivier vanaf de bergen om te buigen en naar de meer oostelijk gelegen Thessalische vlakte te leiden. Thessalië heeft het belangrijkste landbouwgebied van het land, maar ook structureel te kampen met watertekort. De intensieve monocultuur van katoenteelt en het veelvuldig gebruik van pesticiden hebben geleid tot een daling van de grondwaterspiegel en een sterke vervuiling van het nog aanwezige oppervlakte- en grondwater. Boeren moeten sinds kort op sommige plaatsen al tot op 600 meter diepte naar water boren. Het idee uit de jaren ’20 is jaren geleden al uitgewerkt en omhelst een ingenieus systeem van stuwdammen en een tunnel van 20 kilometer lengte zodat het water van de Witte Rivier vanuit Epirus naar de Thessalische katoentelers vloeit.
Het positieve gevolg voor de Thessalische boeren heeft natuurlijk ook een keerzijde. Het zou onder meer de doodsteek betekenen voor de ecologie van de Messolongische lagune, een delta die binnen de systematiek van de eerder genoemde Ramsar Convention valt. Gedurende decennia hebben politici zich achter de plannen geschaard. In de Thessalische vlakte wonen namelijk aanzienlijk meer kiezers dan in het onherbergzame Epirus. Alhoewel de Griekse Raad van State het project al 6 maal een halt heeft toegeroepen, gaat de discussie en de lobby voort, en zijn delen van het project in de afgelopen jaren gewoon al uitgevoerd. Er zijn al vele dammen gebouwd en tunnels geboord. Het Ministerie van Openbare Werken en Milieu vindt iedere keer mazen in de wet die uitvoering van een bepaald deel van dit enorme project mogelijk maken.
In het kader van het Acheloös-project is nu besloten het drooggelegde Karla-meer weer onder water te zetten. Het water van de Acheloös zal deels naar het nieuwe meer worden geleid en op die manier voor de irrigatie van de Thessalische vlakte kunnen dienen.
Daar waar de vissers in de jaren ’60 uit dit gebied werden verjaagd, betekent het nu het einde van het werk van de boeren. De vissers, of hun zonen, kunnen binnenkort weer aan de slag. De boeren, en hun zonen, moeten misschien gewoon even geduld hebben. Over een aantal decennia wordt het Karla-meer vast weer opnieuw drooggelegd en omgetoverd tot prachtige landbouwgrond.
14 juli 2009