Zondag 21 mei 2023 zijn de Grieken naar de stembus gegaan om een nieuw parlement te kiezen.
Regerend premier Kyriakos Mitsotakis en zijn Nea Dimokratia (ND) won glansrijk met 40,79% van alle stemmen.
Deze uitkomst is niet heel verrassend. Met de leuze ‘Standvastig, gedurfd, voorui!t’ (Statherá, tolmirá, brostá!) had de ND de Grieken vooral stabiliteit en economische vooruitgang in het vooruitzicht gesteld. De regering Mitsotakis, aan de macht sinds 2019, heeft het land volgens velen de afgelopen vier jaar weer op de rails gekregen na de verschrikkelijke jaren 2009-2019.
Toch was er ook veel kritiek. Het dramatische treinongeluk van 28 februari 2023 – nog maar drie maanden geleden -, waarbij 57 doden te betreuren vielen en tientallen gewonden vielen, leidde tot een golf van demonstraties tegen het wanbeleid van de regering. Ook het nieuws eind 2022 dat tientallen politici, journalisten en zakenlieden door de Griekse geheime dienst zouden zijn afgeluisterd, had de populariteit van Mitsotakis geen goed gedaan.
En het gaat inmiddels weliswaar iets beter met de Griekse economie, de situatie voor veel Grieken is nog steeds niet heel rooskleurig. De inflatie is enorm, de armoede is groot. De werkloosheid is nog heel hoog; 11% dit voorjaar. De lonen zijn erg laag; Griekenland staat met een gemiddeld inkomen van 15.879 euro op de 22e plaats binnen de 26 lidstaten van de Europese Unie. En in veel steden en op eilanden kunnen jonge Grieken geen huur- of koopwoning meer betalen; weggeconcurreerd door het fenomeen van AirBnB en het systeem van de Golden Visa. Genoeg redenen voor Grieken om hun stem niet uit te brengen op de regerende partij, zou je denken. Het relatief lage aantal stemmen gisteren voor de belangrijkste oppositieleider Alexis Tsipras en Syriza – 20,7% – was in die zin wel enigszins verrassend.
En hoe gaat het nu verder? De overwinning van de ND is goed voor 146 zetels, en dat is net niet genoeg voor een absolute meerderheid in het driehonderd zetels tellende parlement. Mitsotakis had het vooraf al aangekondigd, en vandaag in zijn gesprek met de Griekse president Katerina Sakellaropoulou heeft hij het bevestigd: hij wil onder geen beding een coalitieregering met andere partijen gaan vormen. Hij is van mening dat het land een sterke regering nodig die bestaat uit één politieke partij. Er zit nu maar één ding op, en dat is een nieuwe ronde. Nieuwe verkiezingen dus. En daar is Mitsotakis alleen maar bij gebaat. Bij nieuwe verkiezingen kan de grootste partij namelijk weer gebruik maken van een regel waarbij de winnende partij automatisch een bonus van 20 tot 50 parlementszetels krijgt, afhankelijk van de uitslag. Die regel was er jaren geleden ook al, maar Tsipras had dit systeem in zijn regeringsperiode in 2016 afgeschaft. Tijdens de regeringsperiode van Mitsotakis is dat weer teruggedraaid, maar afgesproken is dat de regel pas weer in werking gaat bij de eerstvolgende verkiezingen. En daarmee kan Mitsotakis wel zijn felbegeerde meerderheid binnenhalen.
De nieuwe ronde gaat naar alle waarschijnlijkheid plaatsvinden op zondag 25 juni 2023.