Dit jaar is het 40 jaar geleden dat er een aanslag werd gepleegd op de machtigste man van de militaire junta in Griekenland, Georgios Papadopoulos.
Papadopoulos rijdt op 13 augustus 1968 ’s ochtends vroeg vanuit zijn zomervilla in Lagonisi over de kustweg naar het centrum van Athene. De bom die onder het wegdek is aangebracht, ontploft echter niet op het juiste moment. Papadopoulos ontkomt, maar degene die de bom heeft aangebracht, Alekos Panagoulis, wordt na een urenlange zoektocht gearresteerd. Hij wordt gevangen gezet, veelvuldig gemarteld en krijgt de doodstraf.
Vanwege internationale druk wordt hij niet terechtgesteld, maar onder erbarmelijke omstandigheden vastgehouden. Uiteindelijk wordt hem na vijf afschuwelijke jaren van eenzame opsluiting amnestie verleend.
We kennen het verhaal omdat de Italiaanse journaliste Oriana Fallaci hem op de dag na zijn vrijlating in augustus 1973 bezoekt voor een interview. Dat gesprek is verschenen in Interview met de geschiedenis, een bundel van Fallaci met 26 politieke kopstukken uit die periode, van Henry Kissinger tot Khomeiny. Maar het verhaal krijgt nog een vervolg. Fallaci en Panagoulis krijgen een liefdesrelatie, het kolonelsregime eindigt in 1974 en Panagoulis wordt bij de eerste vrije verkiezingen gekozen tot parlementariër. De problemen zijn nog niet ten einde: Panagoulis verzamelt fanatiek bewijzen tegen de zittende politici die met de junta hebben geheuld (waaronder minister Averoff), en nog geen twee jaar later, op 1 mei 1976, komt hij onder verdachte omstandigheden bij een aanrijding om het leven.
Fallaci heeft altijd volgehouden dat hij bewust van het leven is beroofd en legt haar verhaal in 1979 vast in het wereldberoemde boek Un Uomo, in het Nederlands verschenen als Een Man. Het verhaal wordt breed gesteund, maar de moord is nooit erkend en een dader is nooit aangewezen.
Een paar jaar geleden ben ik op zoek gegaan naar eventuele sporen van Panagoulis. Tot mijn verbazing ontdekte ik geen enkel plein, straat of monument ter nagedachtenis aan hem. Daar waar de verzetshelden van de onafhankelijkheidsstrijd als Kolokotronis in iedere stad een standbeeld hebben gekregen, is Panagoulis uit beeld verdwenen. De man die een daad wilde stellen tegenover het gruwelijke kolonelsregime blijkt zelfs niet in de Griekse schoolboeken te worden genoemd. Het enige spoor was een in 1996 uitgebrachte telefoonkaart en een postzegel met zijn beeltenis. En na heel lang zoeken vond ik een achteraf-straatje in de wijk Metz dat zijn naam droeg. In het Olympisch jaar 2004 is dit veranderd: wie vanuit het vliegveld de nieuw aangelegde metro-verbinding naar het centrum van de stad Athene gebruikt, passeert tegenwoordig station Alexandros Panagoulis.
22 februari 2008