De schrijver Patrick Leigh Fermor noemde The Flight of Ikaros. A Journey into Greece ooit “the most brilliant and penetrating book on the bitter and often tragic aspects of Greek rustic life”. Ik kende het boek al een tijdje (het wordt in vele Griekse reisgidsen sterk aangeraden), maar heb het afgelopen week herlezen. Daarbij realiseerde ik me dat de schrijver, Kevin Andrews, gezien kan worden als een pionier van het Andere Griekenland.
De Amerikaan Andrews kwam in 1947 voor het eerst naar Griekenland. Hij was destijds 23 jaar, had net zijn studie aan Harvard afgerond en met het schrijven van een essay een beurs gewonnen om een jaar in Athene klassieke archeologie te studeren. Niet zo’n grote prestatie, zoals hij zelf in het voorwoord zegt, want hij bleek de enige gegadigde voor deze beurs.
Terwijl alle andere studenten van de American School of Classical Studies zich daadwerkelijk interesseerden voor de klassieke archeologie, richtte Andrews zich op middeleeuwse kastelen. Hij reisde daarvoor met name naar de Peloponnessos, meestal alleen, en meestal te voet, en bestudeerde daar de kastelen en forten uit de Byzantijnse tijd.
Na een jaar kreeg hij het aanbod zijn studietijd met een fullbright scholarship te verlengen, zodat hij uiteindelijk iets langer dan 4 jaar blijft om zich met archeologische en historische aspecten van de middeleeuwse kastelen bezig te houden. Dit onderzoek mondde niet alleen uit in de academische studie Castles of the Morea (in 1953 gepubliceerd en 2 jaar geleden in herdruk verschenen), maar ook in het boek The Flight of Ikaros. A Journey into Greece.
In dit boek doet hij verslag van zijn ervaringen tijdens zijn verblijf in Athene en zijn reizen naar de gebergtes van de Peloponnessos en het vasteland. Het toerisme stond in die tijd nog in de kinderschoenen, en de weinige buitenlanders die er waren, bekommerden zich niet om de Byzantijnse overblijfselen. Andrews trok tijdens zijn uistapjes dan ook veel aandacht van de plaatselijke bevolking. Daarnaast was het ook nog eens de periode van de burgeroorlog, en het jaar 1947 kan worden gezien als het hoogtepunt van de crisis. In de meeste dorpen werd Andrews dan ook erg argwanend bekeken, en een aantal keren zelfs voor een spion aangezien. Waarom zwerf je anders in je eentje door de bergen, fotografeer je en maak je aantekeningen, en probeer je contacten te leggen met de plaatselijke bevolking? zo legde één van de herders hem uit. Toch was de argwaan meestal snel weg, en werd hij uiteindelijk overal gastvrij onthaald. Klaarblijkelijk lukte het hem daarbij in het conflict neutraal te blijven, want hij raakte bevriend met mensen uit beide kampen van de burgeroorlog.
Na deze avontuurlijke jaren keerde hij voor korte tijd terug naar de Verenigde Staten, waar hij vergeefse pogingen deed een baan te vinden op het gebied van hulpverlening aan Griekenland. Al snel besloot hij zich permanent in Athene te vestigen. Hij schreef nog een paar boeken, waaronder Athens, een boek waarin hij fulmineerde tegen de vertouristisering van Griekenland. Helaas kwam hij vroegtijdig aan zijn einde: hij verdronk op 1 september 1989 tijdens het zwemmen bij het eiland Kythira.
22 maart 2008