Al jaren was ik op zoek naar het boek Vanishing Greece. Eind jaren ’90 had ik het zien liggen in het kleine boekwinkeltje in de hoofdstraat van Kardamyli op de Peloponnessos, maar toen reisde ik te voet met een rugzak door het Taygetos-gebergte. Ik had net gewichtbesparende maatregelen getroffen zoals het afbreken van het handvat van mijn tandenborstel, het weggeven van het net uitgelezen boek en het achterlaten van een paar extra sokken. Het kopen van dit zware fotoboek tijdens deze bergtocht zou wel erg stom zijn geweest.
Ik dacht het boek na afloop van die tocht in Nederland nog wel ergens te kunnen vinden, maar dat lukte niet. Ook jaren later, via internet, kreeg ik het boek niet te pakken. Het was uitverkocht, out of print. 3 weken geleden, tijdens mijn allerlaatste avond op Corfu, lag het boek daar ineens, tot mijn verbazing, in een kleine boekwinkel in Corfu-stad. Deze keer geen rugzak, maar een koffer en een huurauto, dus het boek was snel gekocht.
Vanishing Greece is een boek met prachtige foto’s van de Britse fotograaf Clay Perry. “This is the real Greece, which most tourists never see”, lees ik, “… a remarkable visual record of a nation in transition…”.
In de inleiding schrijft Perry dat hij na 18 jaren reizen door Griekenland de behoefte voelde datgene vast te leggen wat verdwijnt. Het essentiële Griekenland, het echte Griekenland. Er staan dan ook vele foto’s in van oude mannen in foustanella voor het kafenion. Veel portretten van mensen die beroepen als mandenvlechter, messenslijper, hoefsmid en koperslager uitoefenen. Interieurs van huizen die je ook in folkloremusea ziet. Weinig eilanden, maar vooral veel vasteland. Epirus, Roumeli, Athos en de Peloponnessos.
Het boek bestaat niet alleen uit foto’s. De bijbehorende teksten zijn geschreven door Elizabeth Boleman-Herring (de journaliste die ik eerder heb besproken in mijn weblog van 30 april). Zij heeft haar teksten aangevuld met talloze citaten van beroemde Grieken en Philhellenen als Edward Lear, Nikos Kazantzakis en Lawrence Durrell, en gedichten van Odysseus Elytis, Yannis Ritsos en Anghelos Sikelianos.
Als kroon op het werk heeft niemand minder dan Patrick Leigh Fermor de inleiding geschreven. Fermor, die misschien wel als geen ander het ‘verdwijnend’ Griekenland kent. Hij bezocht het land voor het eerst eind jaren dertig, verkende en bewoonde het daarna vele malen en woont er nog steeds, tot op de dag van vandaag (in het hierboven genoemde Kardamyli!).
Fermor schrijft in een toelichting op de titel van het boek: “As the title warns us, there is a strond hint of sadness in this wonderful sequence. There are at last long look at Greece before many of the things that attach one to the country are swept away. Every spring, as a spiral tot the season, the bulldozer and the cement-mixer move into gear as the storks and the swallows and the house martins start building, and every autumn there are fewer eaves and roo-tiles left for next year’s return.”
Het boek is gepubliceerd in 1991. Het ‘verdwijnend’ Griekenland van Perry en Fermor dateert dus van de jaren ’70 en ’80. Dat gegeven zou tot de conclusie kunnen leiden dat datgene wat we op de foto’s zien, nu, alweer bijna 20 jaar na publicatie, inmiddels daadwerkelijk is verdwenen. Toch is dat niet zo, is mijn conclusie. Veel van de tafereeltjes op Perry’s foto’s tref je nog steeds aan als je de kustlijn de rug toekeert en de gebaande wegen verlaat. Er is één uitzondering: de zigeuner met de dansende beer is daadwerkelijk verdwenen.
6 augustus 2008