Een Roma-jongen met één been, zittend in een rolstoel, bedelt bij de voorbijgangers op de houten brug. Verderop zit een jong meisje met twee kleine kinderen op de grond, de hand vragend opgestoken. De Griekse boerin die rode pepers verkoopt, wordt zichtbaar nerveus van de scharrelende kinderen en jaagt ze luidruchtig weg bij haar kraam. Ik sta voor de poort van het Agios Nikolaos-klooster in het Rodopi-district in Thracië. De Roma maken gebruik van het feit dat het klooster druk wordt bezocht door de inwoners van de regio. Vooral vandaag, want het is zondag. Verderop in het dorpje Porto Lagos vindt ook nog de zondagmarkt plaats en veel bezoekers rijden nog een aantal meters verder om een bezoek te brengen aan het klooster. Wellicht dat de dagjesmensen hier in deze rustige en spirituele omgeving over hun hart strijken en een muntstuk in de uitgestoken hand gooien. Dat zal de gedachte zijn.
Het klooster ligt prachtig, op een klein eilandje in de Lagos-lagune. De houten brug verbindt de smalle landstrook met het eilandje. Vanuit de kleine wijnstreek Avdira ben ik eerst landinwaarts gereden naar de stad Komotini en van daaruit weer richting zee. Daar ligt een bijzonder natuurgebied. Twee rivieren monden komt uit in het Vistonida-meer, dat in verbinding staat met de Egeïsche zee. Door de samenvloeiing van het zoete water van het meer en het zoute water van de zee is een uniek ecosysteem ontstaan. De lagune is favoriet bij een groot aantal verschillende trekvogels als reigers, ooievaars, pelikanen en flamingo’s. Sinds een paar jaar is de laguna onderdeel van Natura 2000, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Dat was hoognodig, want het gebied werd – zoals zovele bijzondere ecosystemen in Griekenland – bedreigd door enorme verontreinigingen afkomstig van onder meer landbouwgif en ongezuiverd rioolwater van de dorpen verder landinwaarts.
Bij het klooster zit een van de abten op een bankje in de zon. Onder loopplanken van de brug zie ik vissen zwemmen en verderop strijkt een groepje pelikanen neer. Griekse vrouwen steken kaarsjes op en vragen de abt voor hun te bidden. Toch zijn deze rustige leefomstandigheden schijn.
Sinds een jaar is dit klooster in een schandaal verwikkeld. De leiding van het grotere Vatopedi-klooster op Athos, waar dit kleine klooster deel van uitmaakt, heeft grond van weinig waarde geruild tegen veel duurdere grond. De goedkope grond ligt hier in de buurt van het Vistonida-meer, in de arme regio Thracië. De grondstukken die in het bezit van de abten zijn gekomen, liggen daarentegen in grootstedelijk gebied, bij Thessaloniki en Athene. De andere partij bij deze transacties is de staat. Die zou daarbij voor meer dan honderd miljoen euro het schip in zijn gegaan, maar vanzelfsprekend zijn individuele politici en ambtenaren er wel rijker van geworden. Het Vatopedi-schandaal, zoals deze kwestie wordt genoemd, is niet zonder gevolgen gebleven. Verschillende ministers zijn eind 2008 afgetreden, er heeft een gerechtelijk onderzoek plaatsgevonden en minister-president Karamanlis heeft op een zeker moment zelfs publiekelijk zijn excuses aangeboden voor de rol van de staat in deze kwestie. Die maatregelen zou je nog kunnen zien als window-dressing. Verstrekkender nog, is het feit dat dit schandaal een van de belangrijkste oorzaken is geweest voor de vervroegde landelijke verkiezingen, die aanstaande zondag 4 oktober worden gehouden. Verkiezingen, waarbij volgens de meeste peilingen de Nea Demokratia van Karamanlis het onderspit zal delven. En dat is een vreemde gedachte, als ik terugloop over de houten brug en de jongen in de rolstoel een euro geef. Tenslotte ben ik hier in misschien wel het meest verarmde deel van Griekenland, meer dan 1000 kilometer verwijderd van de hoofdstad en regeringszetel Athene.
3 oktober 2009