De regen weerhield mij ervan een nieuwe poging te ondernemen, de Olympos te beklimmen. Het strand van de Olympische Riviera bezoeken was om diezelfde reden een slecht idee. Daarom besloot ik de archeologische vondsten van het dorp Dion te gaan verkennen.
Het antieke Dion was ooit een belangrijke plaats in het rijk van de Macedoniërs, in de tijd van Alexander de Grote en zijn vader Philippus. Het was een militair kamp, maar stond vooral bekend als religieus centrum. Er was een stadion, een theater, tempels gewijd aan verschillende goden, kampementen, baden, winkels; alles wat de antieke Griek nodig had. Hier vierden de Macedoniërs hun triomfen en eerden ze de goden van de nabijgelegen Olympos. Alexander de Grote zou hier, bij de tempel van Zeus, om hulp hebben gevraagd op de vooravond van zijn grote expeditie naar Azië.
In latere eeuwen bouwden de Romeinen Dion uit tot een grotere stad. Zij voegden er hun romeinse baden, theaters en villa’s aan toe. Desondanks was het vanaf de 5e eeuw na Christus gedaan met de pracht en praal van Dion. De inwoners trokken weg vanwege de ongunstige ligging van de stad. Hier aan de voet van het gebergte had men veel last van aardverschuivingen en overstromingen. Ook kon men de invallen van barbaren in dit vlakke gebied slecht trotseren.
Daarna bleef de roemruchte geschiedenis van Dion eeuwenlang verborgen onder vele lagen grond en struikgewas. Van de naam Dion was ook al lang geen sprake meer, het dorp werd Malathria genoemd. Ik lees ergens dat het de schrijver William Martin Leake was die het antieke Dion begin 19e eeuw ontdekte. Maar als ik zijn boek Travels in Northern Greece erop nasla, lees ik bij de datum 21 december 1802: “I here learn that all the land about Malathria was entirely covered with bushes, until it was lately cleared by Veli Pasha (?) who was tempted by the richness of the soil to establish a farm there. Before that time the remains of antiquity were probably known only to the shepherds.” Leake was niet de ontdekker, zou je kunnen concluderen. Malathria werd in de 20e eeuw vooral bewoond door herdersvolkeren. Vlachen en Sarakatsani, die hier in de wintermaanden verbleven, terwijl ze in de zomer met hun kuddes in het Olympos-gebergte verbleven. Ondanks het feit dat er iets bekend was over de ondergrondse rijke historie, zou het nog een hele tijd duren voordat men op zoek ging naar de restanten van de Macedonische heersers. Met de eerste opgravingen werd in 1928 gestart. Sindsdien is een groot deel van de stad blootgelegd. Tot op heden worden er regelmatig bijzondere vondsten gedaan. Zo werd in 2000 een groot Macedonisch schild opgegraven en in 2007 werd een standbeeld van de godin Hera ontdekt. De vondsten zijn voor een deel te vinden in het archeologisch museum van het kleine dorp.
Helaas zijn niet alle vondsten van Dion op deze plek te bewonderen. Een jaar geleden werd een medewerker van het museum opgepakt. Hij zou een grote hoeveelheid munten, sieraden en marmeren bustes hebben verkocht op de zwarte markt. Deels afkomstig van zijn werkgever, het museum van Dion.
Eenmaal terug in Nederland, ontdek ik het meest interessante aspect van Dion. Het dorp blijkt tot ver in de 20e eeuw de naam ‘Malathria’ te hebben gedragen. Toen begin jaren ’90 de naamskwestie over de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië hoog opliep, werd hier in het antieke theater van Dion een grote protestdemonstratie georganiseerd. Dion, een van de belangrijkste steden uit de tijd van Alexander de Grote en zijn vader Philippus, werd gezien als symbool van de Grieksheid van Macedonië. Geen betere plek om de Griekse identiteit te vieren. Niet lang na de demonstratie besloot men om die reden de naam van het dorp Malathria in Dion te veranderen. Dat gebeurde in oktober 1992. Daarnaast werden er plannen gesmeed om hier in Dion een International Alexander the Great Centre te openen, met een monument voor Alexander de Grote, een museum en een bibliotheek. Dat laatste is destijds niet tot stand gekomen, maar nu de naamskwestie met de mogelijke toetreding van de republiek Macedonië (FYROM) weer opnieuw een onderwerp op de politieke agenda is, komt dit plan misschien ook weer op tafel.
Ondertussen hebben de inwoners van het kleine Dion weinig aan al deze initiatieven. Het grote hotel Dion is ter ziele. In hotel Safeti, recht tegenover het archeologisch museum, zijn wij de enige gasten. Tijdens mijn bezoek aan het uitgestrekte archeologisch park tel ik 5 andere bezoekers.
20 oktober 2009